Staat het gebruik van het Fries onder druk? Dat zou zomaar kunnen. Om de
toekomst van het Fries sterker te maken, moet de kennis over de taal beter
worden gebundeld. Dat kan door één centraal aanspreekpunt te maken. Daarvoor
pleit DINGtiid, adviesorgaan voor de Friese taal, in zijn notitie ‘Op zoek naar
nieuwe dynamiek’. Hierin wordt geschetst hoe de kennisinfrastructuur van het
Fries kan worden verstevigd. Hiervoor werd onder andere gesproken met
bestuurders, wetenschappers en professionals uit het Friese kennisveld. Dinsdag 1
december kregen gedeputeerden De Rouwe en Poepjes van provincie Fryslân het
rapport overhandigd.
Samenwerking en focus
Er zijn veel instellingen die onderzoek doen naar de Friese taal, zoals de Fryske
Akademy, de Afûk en Tresoar. Daarnaast kun je Fries studeren aan NHL Stenden en
de universiteiten fan Groningen en Amsterdam. Samen vormen zulke organisaties
het “kennisveld”. Maar het zijn kleine eilandjes die te weinig samenwerken.
Activiteiten worden nauwelijks op elkaar afgestemd en vaak zien ze elkaar als
concurrent voor subsidies. Een echte duidelijke focus op het Fries ontbreekt.
Gebrek aan jong talent
Dat lijkt zich te wreken, want er zijn steeds minder studenten Fries. In het
voortgezet onderwijs kiezen weinig leerlingen Fries als eindexamenvak en er zijn
weinig docenten. Al met al komt de toekomst van het Fries in gevaar. Op de Friese
onderzoeksinstellingen is er bovendien een gebrek aan jong talent. De doorstroom
stagneert hierdoor en innovatie blijft uit. Hoe kun je die trend doorbreken? Want,
en dat is het goede nieuws, er is wel veel behoefte aan kennis over het Fries. En Rijk
en provincie hebben ook wel geld voor het Fries.
Het beste is als er een vast, onafhankelijk en centraal aanspreekpunt komt: een
centraal overlegorgaan waarlangs alle kennis over het Fries te bereiken is. Iedereen
met vragen over de Friese taal kan hier terecht. Of het nu gaat om overheden,
particulieren, scholen of ondernemers.
Onderlinge afspraken
In dit vaste basispunt zijn alle onderzoeksinstituten en instellingen
vertegenwoordigd, die het Fries als taal bestuderen en de kennis erover
verspreiden. Binnen dit aanspreekpunt of “kennisberaad” worden onderling
afspraken gemaakt over fundamenteel onderzoek. Verder moet er een duidelijk
gezamenlijk doel zijn, want samenhang tussen de diverse projecten ontbreekt nu.
Dit kennisberaad moet ervoor zorgen dat er genoeg jong talent in- en doorstroomt
in de kennissector. Talentvolle personen zouden bijvoorbeeld werktrajecten
(traineeships) kunnen volgen bij meerdere organisaties die zich richten op
onderwijs, wetenschappelijk onderzoek of toepassing van de Friese taal. Zo
bevorder je namelijk dynamiek en dit leidt tot meer innovatie.
Draagvlak voor Fries
Bij dit aanspreekpunt kunnen diverse maatschappelijke partners zich aansluiten. Ze
vormen een klankbord voor de onderzoeks- en onderwijsinstellingen. Op hun beurt
horen zij weer hoe ze het Fries in hun eigen organisatie kunnen gebruiken. Ook
hierdoor wordt de taal versterkt en ontstaat er weer meer draagvlak voor het Fries.
Cultuurraad, zoals in Galicië
DINGtiid bracht in 2020 een werkbezoek aan Galicië, een autonome regio in Spanje,
waar een Galicische Cultuurraad bestaat. Die raad is een vast aanspreekpunt voor
overheden wat taal betreft. In Galicië zijn mensen trots op hun taal en geschiedenis.
De gemeenschap merkt daar dat ze profijt hebben van de taal, omdat die
economisch nut heeft en tot nieuwe banen kan leiden.
Geef een reactie